Hiçbir dini veya toplumsal hareket kendiliğinden ve kısa bir süre içinde oluşmamıştır. Belli bir dine inananların dini anlayıp yorumlayabilmeleri daha çok kişisel, sosyal ve kültürel durumlarıyla ilgilidir. Bütün dinlerin içeriğinde kesin kurallar dışında, insanların dini anlayış ve yorum farkına dayanan, belli bir doktrine ulaştığında mezhep adıyla anılan ekolleşmeler ve bu düşünce sistemini benimseyen topluluk ve gruplar tarih boyunca olagelmiştir. Hiçbir olay kendiliğinden ortaya çıkmamıştır. Farklı düşünceler tahlil edilirken, o düşüncenin ortaya çıktığı dönemin sosyal, siyasi ve ekonomik şartları da dikkate alınmalıdır. Dönemin olaylarından bağışık değerlendirme sakat bir tahlil olur.